De ijsbeer ontbreekt op Klimaatwijs. Hoe kan een zo geijkt klimaaticoon ontbreken? Hoog tijd dus voor de ijsbeer om een beetje aandacht te krijgen.
World Street Painting – Arnhem 2017
Aanleiding zijn langlopende discussies op het internet over het ijsbeer icoon. Welk icoon gaat de komende decennia onze klimaatdiscussies vergezellen? Moet de ijsbeer wijken, blijft hij overeind of maakt hij plaats voor een ander beeldmerk? En wat zegt ons ijsbeer icoon over de manier waarop we nu klimaatzaken interpreteren of aanpakken?
Al geruime tijd lopen er discussies over het ijsbeer icoon op internet. Op de Dag van het Klimaat is dit een mooi onderwerp om onder het voetlicht te brengen, dacht Klimaatwijs. Jaren heeft de ijsbeer dienst gedaan als icoon voor smeltend ijs en een mogelijk veranderend klimaat.
De ijsbeer was een opstap om over de gevolgen van de klimaatverandering op de noordpool te praten en de discussie open te trekken naar de gevaren van de olie-industrie, de visindustrie en de problemen van miljoenen inheemse groepen in het poolgebied.
De Morgen – 23 oktober (Greenpeace-woordvoerder Joeri Thijs)
De ijsbeer is in de loop der tijd een iconisch symbool geworden van de gevolgen van klimaatverandering.
Er was eens een ijsbeer.. (klimaatblog Verheggen)
Er was eens een ijsbeer…
Het mooie van een icoon is dat het symbool staat voor iets en de situatie versimpelt. Maar een complex onderwerp versimpelen tot een beeld kan fixatie geven. Maar als je versimpelt en fixeert lijken wetenschappelijke nuances te verdwijnen. Doet de ijsbeer dan nog wel recht aan de complexiteit van het onderwerp en trekt het gros van de mensen geen verkeerde conclusies uit het al dan niet uitsterven van een soort. ‘Met een groeiende of gelijkblijvende ijsbeerpopulatie hebben we dus geen klimaatprobleem’, zou men gemakkelijk kunnen beweren.
De wetenschap over de ijsbeerpopulatie:
De ijsbeerpopulatie is tot nu toe relatief stabiel, maar dat kun je niet zo maar extrapoleren naar de toekomst. Biologische effecten zijn vaak niet-lineair, en hun afhankelijkheid van zee-ijs betekent dat ijsberen zeer waarschijnlijk in de problemen zullen komen door de verdergaande opwarming.
Naast het slinkende drijfijs zijn er tegenwoordig ook andere factoren die de ijsbeer negatief beïnvloeden, zoals menselijke nederzettingen, industriële activiteiten, jacht, bio-accumulatie van chemicaliën, en kleinere zeehonden populaties.
De wetenschap is zich, wellicht mede door de ijsbeer discussie, gaan afvragen wat haar rol is in de communicatie over het complexe onderwerp klimaatverandering. Hoe leg je uit wat er in de klimaatwereld gebeurd en waar leg je nuances. En wiens rol of verantwoordelijkheid is dat? Die van de hardcore wetenschapper, de wetenschapsblogger, de journalist of …
De tijd sinds deze discussies is waarschijnlijk al veranderd; met een dag van het klimaat, een klimaatakkoord op stapel en onnoembare initiatieven van bedrijven om meer koers naar duurzaamheid te zetten. Heeft de ijsbeer dan toch zijn dienst al bewezen en kunnen we op zoek naar een ander icoon? Of blijft de ijsbeer onverwoestbaar..
“..mits oordeelkundig gebruik is de ijsbeer een onverwoestbaar icoon om de klimaatcrisis op de agenda te krijgen.”
Een ‘klimaatcrisis’ lijkt dus inmiddels op de agenda, in ieder geval van steeds meer initiatieven als je Klimaatwijs mag geloven. Als de vraag bij een groot deel van het publiek daadwerkelijk begint te verschuiven van de welles-nietes discussie (Palmen op de Noordpool, p.164-165) naar hoe we kunnen leven met een veranderend klimaat, dan hoort daar wellicht een ander icoon bij thuis.
‘..een krachtig antwoord op de klimaatcrisis vraagt dat we opnieuw verbeelden wat er in de toekomst mogelijk en wenselijk is.’
Toekomstig icoon
Maar welk icoon past dan bij onze toekomstige beeldvorming. Eentje bijvoorbeeld uit de klimaatadaptatie-hoek of wellicht een die symbool staat voor de vermindering van onze broeikasgasuitstoot. Eentje die ons aanzet tot adequaat handelen zou kunnen inspireren. Misschien moeten we een geschikt symbool destilleren met een spelletje klimaatbingo (Marc ter Horst). Of wellicht heeft u al een passend idee?
Waarom de ijsbeer als symbool… (De Morgen – 23 okt.)
Klimaatverandering en ijsberenblogs revisited… (NIOO-KNAW – 30 jan. 2019)
Er was eens een ijsbeer .. (Klimaatverandering blog – B. Verheggen)
Internet blogs, Polar Bears and Climate Change Denial (BioScience artikel)
Zal de klimaaticoon uitsterven (HIER)
Overleeft de ijsbeer de klimaatdiscussie (NRC – nov. 2017)
Palmen op de Noordpool – Marc ter Horst en Wendy Panders
© 2018 GeoSpatie
