Met natuurlijke precisie deelt Jan Terlouw zijn opgedane kennis over de aarde en natuur in zijn boekenweekessay Natuurlijk (2018). Een persoonlijk verhaal doorspekt met interessante weetjes maakt zijn enthousiasme en verwondering over de natuur en biodiversiteit duidelijk.
Wat kunnen we meer dan met hem meelezen en beseffen hoe bijzonder onze leefomgeving en de aarde als geheel eigenlijk is. Zeker in de huidige discussies omtrent biodiversiteit, klimaatverandering en bijvoorbeeld de stikstofaanpak is ook dit boek actueel. Leer bijvoorbeeld over het klimaat, het huidige interglaciaal, dat we 11.700 jaar geleden zijn binnengetreden.
We zijn er maar net
Maar ook leert Terlouw ons over het ontstaan van de aarde, 4,5 miljard jaar geleden, en dat we als mens met onze huidige technologie maar een laatste honderdste van een seconde oud zijn als je een uur neemt voor de gehele aardse geschiedenis.
‘We zijn er net.’
p. 21, TerLouw, 2018.
Waar zijn staan we dan nu op het gebied van klimaat en duurzaamheid en onze technologische vooruitgang?
Misschien helpt het ons dat te beseffen. Terlouw weet in ieder geval de feiten mooi en helder te schetsen, zodat ze gemakkelijk blijven hangen. Bij mij in ieder geval als klimaatschrijver en deze feiten wakkeren zelfs mijn bewustzijn aan voor een meer holistische kijk. Of wellicht door het presenteren van de kale cijfers omlijst met simplistische voorbeelden.
Energie en Klimaat
Over energie en klimaat is Terlouw duidelijk en realistisch. Met zijn natuurkundige achtergrond beschrijft hij het leven op aarde als energiekringloop. Energie krijgen we van de zon. We zijn alleen vergeten de zon-nu te gebruiken in plaats van de zon-vroeger, zoals hij het zo mooi noemt:
‘We moeten de energie van de zon-nu en niet die van de zon-vroeger gebruiken.’
‘De zon straalt in een uur een hoeveelheid energie naar de aarde waar de hele mensheid een jaar genoeg aan zou hebben.’
p.41 & 42
Ook over het IPCC geeft hij een korte verhandeling. Met een korte uitleg over wat er in de loop der jaren is gebeurd op het vlak van de klimaatwetenschap en conferenties. Voor een kenner wellicht bekend, maar een korte uiteenzetting doet soms nog altijd wonderen, vooral om er met een frisse blik naar te kijken. Het aandeel van het Parijse klimaatakkoord en president Trump laat hij daarbij niet ongemoeid.
Biodiversiteit
Ook zijn natuurkundige blik laat hij schijnen over het tropisch regenwoud. Biodiversiteit beschreven aan de hand van systemen en processen. Het systeem van energie en kringlopen. Hij noemt het regenwoud een circulaire economie.
‘Kijk eens hoe volmaakt een tropisch regenwoud functioneert. Het is een uitgestrekt, samenhangend gebied, met planten en dieren, micro-organismen en waterbewegingen… Alles wordt hergebruikt. Niets gaat verloren. Een oerwoud houdt zichzelf in stand.’
p.37 & 38.
Het natuurlijk systeem houdt zichzelf dus in stand, mits er energie wordt toegevoegd, door de zon. En mits de mens niet teveel ingrijpt in het natuurlijk systeem. Het trieste is alleen dat we dit al een geruime tijd wel doen. Met ons menselijk handelen doorbreken we natuurlijke systemen.
‘We zijn de aarde aan het verwoesten, er is een zeer ernstige ontwikkeling voor planten, dieren en mensen gaande.’
p.14, Terlouw
Veilige aarde
Maar om af te sluiten met een iets positievere kijk. De wereld van vandaag is veiliger dan ooit, volgens Terlouw. Dus laten we de natuur, die wij zo hard nodig hebben en waar we onderdeel van uitmaken, goed verzorgen. Laten we inzien dat de grootste bedreiging die is, in dat wat wij de natuur aandoen. Als we ons dat beseffen (en er iets aan doen uiteraard) komt het goed, volgens Jan Terlouw.
Bronnen:
Natuurlijk – boekenweekarchief (Stichting CPNB)
Het Hebzuchtgas – klimaatboek Terlouw (Klimaatwijs – 9 april 2018)
© 2019 GeoSpatie
‘Dat rijmt,’ had Irene geroepen.
