Van natuurlandschap tot risicomaatschappij neemt de relatie tussen mens en milieu onder de loep. Onze omgang met het landschap verdient hernieuwde aandacht, zeker in deze hectische tijd met klimaatstakingen en boerenprotesten.
Ook de stikstofcrisis en biodiversiteitsvraagstukken geven blijk van een onbalans tussen onze maatschappelijke systemen en onze natuur. Tijd dus voor hernieuwde aandacht van dit boek.
Van ecologie tot economie
De balans tussen economie en ecologie is geen nieuwe kwestie. We moeten er alleen nu anders mee omgaan, anders blijven we in hetzelfde vaarwater hangen en hollen we achteruit qua leefomgeving en uiteindelijk verslechtert dit de relatie met onszelf.
Dit boek kan misschien een handje helpen. Het dateert weliswaar uit 2008, maar dat is relatief als het over de geografische relatie tussen mens en milieu gaat. ‘Laat het niet ongeopend op de koffietafels te liggen’, zoals de inleiding ambieert. Want integrale kwesties over natuur, milieu en landschap zijn complex en vandaag zeer sterk aan de orde.
‘Dit boek verbindt werelden’
Voorwoord Ruud Lubbers, 2007
Individualiteit, chaos en onzekerheid
Er is veel individualiteit. Bijvoorbeeld in de politiek domineert het individuele motief boven het politieke argument (p.265), maar ook in de publieke ruimte staat de individuele beleving centraal. Het individu heeft ontelbare mogelijkheden, veel zaken gaan op hoge snelheid en er is ‘een ongekende ruimte voor mensen om vorm te geven aan hun eigen leven’, individualiteit staat boven sociale structuren.
We ervaren onze huidige wereld dan ook veelal als chaos (zie ook de documentaire van VPRO Tegenlicht Overleven in de chaos). Een van de onderzoekers uit het boek spreekt over de term ‘liquid life’ ofwel een vloeibare chaotische wereld. En de condities van een vloeibare wereld scheppen permanente onzekerheid.
Vloeibare wereld
“De enige zekerheid is de noodzaak om steeds weer opnieuw te beginnen. Geen behoud en continuïteit, maar vergeten, deleten, laten vallen, en verplaatsen bepalen het vloeibare leven (Bouman, 2005, p.2).
Wat resteert is afval.”
p. 264
Om tot duurzame oplossingen te komen in een vloeibare wereld moeten we waarschijnlijk komen tot een gedeelde verantwoordelijkheid.
Gedeelde verantwoordelijkheid
Precies dat is wat er namelijk mist: een gedeelde geglobaliseerde verantwoordelijkheid, zoals reeds ook genoemd in de VPRO Tegenlicht documentaire. We leven in een geglobaliseerde wereld, maar hebben nog geen geglobaliseerde verantwoordelijkheid.
“Een gedeelde verantwoordelijkheid voor het oplossen van wereld problemen”
p. 270
Duurzaam leiderschap
Wat is dan een geglobaliseerde verantwoordelijkheid? Of hoe komen we daartoe? Het boek noemt verantwoordelijkheid en ethiek als twee belangrijke pijlers van duurzaamheid. En onze leiders en politieke bestuurders zouden die begrippen moeten erkennen of inzien om iets met het concept duurzaamheid te kunnen beginnen.
Daarnaast kunnen we niet alleen naar directe oplossingen blijven zoeken, zoals kleine maatregelen voor de stikstofproblemen of elektrisch rijden als enige oplossing voor onze vele vervoersstromen. Een langetermijnvisie voor een duurzame wereld is essentieel.
Enige hoop biedt misschien onderstaande boodschap uit het boek:
‘In de Europese traditie is de omgang met de natuur al van oudsher in het beleid van politieke bestuurders verankerd.’
p.130
Als we dit in ons achterhoofd houden en doortrekken naar een duurzaam toekomstbeeld, dan is de relatie tussen mens en natuur wellicht weer hanteerbaar. De vele wetenschappelijk auteurs van dit boek kunnen ons wellicht een handje helpen..
Bronnen:
Van natuurlandschap tot risicomaatschappij (AUP)
VPRO Tegenlicht – Uitzending – Overleven in de chaos (sept. 2019)
VPRO Tegenlicht – K. Norgaard, D. Denys, A. Seth (Hoe overleven we..?)
© 2019 GeoSpatie
